Regelmatig bemiddel ik tussen mensen die op een andere trede van de hiërarchische ladder staan. Spanningen tussen de leidinggevende en (één van) zijn/haar medewerkers komen heel vaak voor. In alle geledingen van alle soorten organisaties.
Dit soort conflicten zijn vaak serieus geëscaleerd. De medewerker durft het gesprek niet aan te gaan uit angst voor repercussies. Ook de leidinggevende gaat de dialoog liever uit de weg: gaat het niet nóg erger worden? Ik ga mij toch niet verantwoorden. Een 'baas' toont zich bet niet kwetsbaar.
Hiërarchische conflicten veroorzaken veel leed, bij de betrokken partijen maar ook bij de andere teamleden. Zij worden vaak gedwongen kant te kiezen en voelen zich enorm oncomfortabel. De (psychologische) veiligheid komt op de helling te staan en miserie is niet ver af: roddel, sabotagegedrag, absenteïsme, fouten, …
Macht, een medaille met 2 kanten
Hoe hoger op de hiërarchische ladder, hoe meer macht. We associëren macht vaak met iets negatiefs terwijl je er net heel veel goeds mee kan doen. Dingen écht veranderen doe je best 'van onderuit' maar in de praktijk gebeurt het sowieso nog heel veel van bovenaf. Vanuit die 'boven positie' heb je vandaag de dag nog altijd het meeste impact.
In plaats van verworven macht in te zetten in het belang van het groter geheel, merk ik dat het tegendeel vaak gebeurt. Niet zelden resulteert de 'hogere positie' in het dichtklappen van oogkleppen, rigide standpunten, straffe oordelen en gebrek aan introspectie. Macht groeit dikwijls recht evenredig met het ego.
Niks zo efficiënt tegen conflicten als hiërarchie
Verschillende mensen hebben verschillende meningen en dat leidt vroeg of laat tot conflicten. Een efficiënte manier om te voorkomen dat het uit de hand loopt, is het installeren van een strikte hiërarchie.
In zogenaamde verticale organisaties heeft 'de bovenste' meer te zeggen dan de onderste en de onderste voert uit wat de bovenste beveelt. Tegenspraak wordt niet getolereerd. Denk aan het leger waarbij het aantal sterren op je vest bepaalt wie je bent en wat je wel en niet mag zeggen. Kenmerkend is ook de afwezigheid van conflicten, simpelweg omdat een andere mening niet toegelaten wordt.
Steeds minder mensen aarden in dit type omgeving. Medewerkers hebben nood aan inspraak, betrokkenheid en autonomie. Ze zijn assertief en willen mee denken en bouwen aan de toekomst. Goede evolutie maar ze brengt wel ontegensprekelijk meer conflicten met zich mee.
Hoe hoger op de ladder, hoe meer generaal
Hoewel de meeste leidinggevenden vandaag wéten dat er iets anders nodig is dan autoriteit om resultaten te behalen, gedragen ze zich toch nog vaak als een generaal in het leger. En hoe hoger ze die hiërarchische ladder opklimmen, hoe straffer dat wordt. Van een paradox gesproken!
Ze zetten als het ware een masker op. Hun nieuwe rol brengt heel wat verantwoordelijkheden mee en velen vertalen dat naar minder ruimte voor twijfel, onzekerheid, angst en het niet-weten. Kwetsbaarheid wordt een zwakte, eens je op een bepaalde positie zit. De drang naar controle neemt toe en het vertrouwen in de anderen neemt af. Opeens kijken ze helemaal anders naar de mensen die vroeger fijne collega's waren. Spanning bouwt zich op en er ontstaan hiërarchische conflicten.
Maskers vallen af & hiërarchie verdwijnt uit het conflict
Bij bemiddeling in hiërarchische conflicten spreek ik het inlevingsvermogen van de partijen aan en dat leidt tot veel moois: maskers vallen af, mensen stappen uit formele rollen en durven hun ware ik terug tonen. Op dat ogenblik verdwijnt de hiërarchie uit het conflict en komen de partijen los van verharde, vaak emotionele en veroordelende standpunten.
Opluchting komt in de plaats van stress. Begrip in de plaats van oordeel. Gelijkwaardigheid in de plaats van hiërarchie. Partijen zien elkaar opnieuw als mensen, gelijkwaardig, ieder met zijn specifieke verantwoordelijkheden en uitdagingen. Er ontstaat wederzijds begrip.
Merk jij dat er ook in jouw organisatie hiërarchische conflicten spelen, reageer dan tijdig. Het begeleiden van moeilijke gesprekken tussen leidinggevende en (één van) zijn/haar medewerkers, is niet evident maar absoluut cruciaal. Sleutels tot succes?
- De neutraliteit van de facilitator
- Geen goedbedoeld advies geven maar beter oprecht luisteren en de juiste vragen stellen
- Zorg ervoor dat niemand gezichtsverlies lijdt. Zet de partijen in hun waarde en kracht
Wil je hier graag meer over weten, wees welkom op één van mijn trainingen of contacteer mij voor een één op één gesprek.
De Hefboom staat voor bemiddeling, conflicttraining en/of individuele begeleiding. Je bereikt mij via 013 70 00 72 of [email protected].
